هواساز هایژنیک

دستگاه هواساز برای فیلتر هوا، تنظیم دما و رطوبت ساختمان، کنترل سرعت، جهت و توزیع هوای ورودی به فضای ساختمان‌های خاص بکار می‌رود. این دستگاه‌ها از نظر کاربرد به هواساز ساختمانی یا هواساز خانگی و هواساز صنعتی تقسیم‌بندی می‌شوند.

تاریخچه دستگاه‌های هواساز مدرن به سال ۱۹۰۲ باز می‌گردد. زمانی که ویلیس کریر آمریکایی اولین سیستم هواساز را ابداع نمود. پس از آن با پیشرفت علم و صنعت سیستم‌های هواساز جدیدتر و پیشرفته‌تر هایژنیک پا به عرصه تولید نهادند. هواساز هایژنیک یکی از جدیدترین انواع هواساز محسوب می‌شود که در این متن قصد داریم به تشریح قسمت‌های مختلف این هواساز، کاربردها و استانداردهای آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

هواساز هایژنیک چیست؟

هواساز هایژنیک یا هواساز بهداشتی، با فیلتراسیون مخصوص خود موجب پاک‌سازی 99.99 درصدی هوای محیط از هر نوع آلودگی می‌شود. یک هواساز هایژنیک از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود؟ این هواساز به‌طورکلی شامل بخش‌های زیر است:

1.فن

نقش فن به جریان انداختن هوا در داخل هواساز، ساختمان و کانال‌های بین این دو قسمت است. بسته به محل قرارگیری فن‌ها هواساز شامل دو نوع Draw_through و Blow_through می‌شود. در Draw_through محل قرارگیری فن بعد از کویل سرمایشی و در Blow_through قبل آن‌ است. از نظر ساختار فیزیکی فن‌های هواساز به یکی از انواع زیر تقسیم می‌شوند:

• فن فوروارد: مناسب برای تأمین جریان هوا در سیستم‌های کم‌فشار و فشار متوسط
• فن بکوارد: مناسب برای تأمین جریان هوای سیستم‌های فشار بالا
• پلاگ فن: مورد استفاده برای تأمین جریان هوا در سیستم‌هایی با الزام به وجود کوپل مستقیم فن و الکتروموتور

الزامات هایژنیک فن هواساز چیست؟

• به دلیل ایجاد ذرات آلاینده نباید از تسمه و پولی استفاده کرد.
• بهتر است از یاتاقان در داخل جریان هوا استفاده نشود.
• برای ساخت بدنه، پایه و هوزینگ از ورق گالوانیزه استفاده شود.
• جنس پروانه باید ضدزنگ باشد.
• امکان نظافت و شستشوی کامل آن مهیا باشد.
• تجهیزات پایش جریان هوا در آن تعبیه شود.

2.المان‌های حرارتی و برودتی

هواساز هایژنیک به‌طورکلی دارای دو سیستم گرمایش و سرمایش است. هر یک از آن‌ها بر اساس نوع تأسیسات در محل و کاربری می‌توانند متفاوت باشند.

• گرمایش هوا: این سیستم معمولاً توسط کویل‌های آب گرم، بخار و هیتر برقی کار می‌کند.
• سرمایش هوا: این سیستم نیز توسط دو روش کویل آب سرد و انبساط مستقیم DX تأمین می‌گردد.

الزامات هایژنیک المان‌های حرارتی و برودتی هواساز چیست؟

1. بیشتر تراکم فین کویل‌ها در کویل گرمایشی 10 FPI و در کویل سرمایش 10 FPI
2. فریم کویل باید از جنس استیل یا گالوانیزه گرم و فین‌ها باید از جنس آلومینیوم باشد.
3. کم‍ترین عمق کویل سرمایش باید ۳۰ سانتی‌متر باشد.
4. نباید کویل سرمایش را مستقیماً قبل از فیلتر نصب کرد.
5. جنس قطره گیر باید استلنس استیل، آلومینیوم یا پلاستیک‌های آنتی‌باکتریال باشد.

3.واحدهای مختلف فیلتراسیون

به‌طور معمول هر هواساز دارای واحدهای فیلتری است که هریک وظیفه جذب بخشی از آلاینده‌های هوا را بر عهده دارند. از مسئولیت‌های اصلی هواساز، پاک‌سازی هوای عبوری از آلاینده‌ها است که اغلب شامل ذرات جامد معلق در هوا، قارچ‌ها، گرده گیاهان، ویروس‌ها، بوهای نامطبوع و… هستند. از مهم‌ترین استانداردهای رده‌بندی فیلترها موارد زیر را می‌توان نام برد:

•  Eurovent 4/5
• ASHRAE 52.1
• ASHRAE 52.2
• EN1822 و EN779

الزامات هایژنیک فیلتر هواساز چیست؟

•  قاب فریم فیلتر باید گالوانیزه باشد.
• شیشه بازدید برای قسمت‌ فیلترها باید با قطر حداقل ۱۵۰ میلی‌متر به همراه روشنایی باشد.
• فیلترها باید تست شده و دارای استاندارد باشند.
• فیلترها را باید از قسمت آلوده‌تر تعویض کرد.
• از پایش فشار فیلتر برای هر بستر فیلتر باید استفاده شود.
• برای Infection rooms و Isolation rooms حداقل از رنج H13 استفاده شود.

4.بدنه

دستگاه هواساز از نظر ساختار بدنه آن به سه نوع افقی، عمودی و L شکل تقسیم می‌شود. امروزه رایج‌ترین شیوه برای ساخت بدنه هواساز، روش ماژولار است. در این روش هر سکشن هواساز با توجه ‌به کاربرد آن داری یک فریم جداگانه است که در آخر به هم متصل می‌شوند. مزایای این روش به شرح زیر است:

• آسان‌تر شدن تولید
• بالارفتن سرعت تولید
• امکان افزایش یا کاهش سکشن‌ها به شکل محدود
• امکان جابه‌جایی
• نصب آسان‌تر هواساز به دلیل تبدیل آن به چند بخش کوچک‌تر
• امکان تغییر در یک سکشن باتوجه‌به نیاز

در روش ساخت این هواساز از فریم‌های آلومینیومی پنج خم استفاده می‌شود. همچنین در ساخت این هواساز پروفیل‌های هایژنیک به کار می‌رود. این پروفیل‌ها دارای انحنای داخلی هستند و قابلیت نظافت بهتر را فراهم می‌کنند؛ همچنین باعث مقاومت بیشتر بدنه در برابر انتقال گرما می‌شوند. بدنه هواساز وظایف مهمی را برای این محصول ایفا می‌کند. از جمله وظایف بدنه این هواساز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استحکام‌بخشی و حفاظت از اجزای داخلی آن
• جلوگیری از انتقال حرارت و صوت
• پیشگیری از نشتی هوا به بیرون یا داخل آن
• ساختار بدنه این هواساز موجب تولید ذرات آلاینده نمی‌شود، استحکام زیادی دارد و همین‌طور تمیزکردن آن آسان است.

الزامات هایژنیک بدنه هواساز چیست؟

• نشتی هوا از بدنه هواساز باید با R(1L Class) از استاندارد 3803 VDI مطابقت داشته باشد.
• بدنه هواساز باید با M (3T Class) از استاندارد 1946-4 DIN عایق حرارتی شده باشد.
• جنس سطح داخلی پنل‌های بدنه و هر سطحی که در تماس با هوا است باید آلومینیوم، استنلس‌استیل یا ورق فولادی پوشش‌دار باشد.
• قسمت‌های داخلی هواساز باید مطابق 13053 EN قابل نظافت و تمیزکاری باشند. سطوح داخلی هواساز هایژنیک باید طوری باشند که امکان تجمع گردوغبار در بخش داخلی هواساز وجود نداشته باشد؛ بنابراین باید طبق 1946-4 DIN از گوشه‌های تیز و گوشه‌های 90 درجه اجتناب کرد.
• تنها در وقتی می‌شود از مواد الاستیک استفاده نمود که از فوم Cell Closed باشند. استفاده از اتصالت فلکسیبل که تاخوردگی یا روی‌هم افتادگی داشته باشند مجاز نیست.
• سیلینگ درها باید از نوع Fit-push، فومی یا کلمپی باشد و از سیلینگ چسبی مطابق 1946-4 DIN نباید استفاده کرد.
• استفاده از ریل فیلتر مجاز نیست و نصب فیلترها باید به‌صورت پنلی باشد.
• اتصالات باید با پیچ‌ومهره صورت بگیرند و گل‌پیچ باید از نوع هگزا گون باشد. برای اتصالات نباید از پرچ استفاده کرد.
• سینی تقطیر باید از استنلس‌استیل با شیب مناسب برای تخلیه مایعات باشد. کم‌ترین قطر برای لوله تخلیه مایعات باید 4 سانتی‌متر باشد.
• سینی تقطیر باید دسترسی کامل برای نظافت داشته باشد.
• چسب‌های استفاده شده در داخل هواساز باید گرید دارویی داشته باشد.
•  قراردادن رطوبت‌زن یا صداگیر بالای فیلترها مجاز نیست.

کاربردهای هواساز هایژنیک

دستگاه هواساز یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم گرمایشی و سرمایشی یک ساختمان به‌حساب می‌آید. این دستگاه برای تأمین هوای موردنیاز فضای داخلی ساختمان مورداستفاده قرار می‌گیرد. از کاربردهای این دستگاه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کنترل ذرات معلق از طریق تأمین نرخ مناسب گردش هوا
• تأمین گرمایش، سرمایش و رطوبت ساختمان
• تأمین هوای تازه
• تأمین فشار هوا

در محیط‌های زیر از هواساز هایژنیک استفاده می‌شود:

1. داروسازی‌ها
2. مراکز استریلیزاسیون
3. بیمارستان‌ها
4. آزمایشگاه‌ها
5. اتاق‌های تمیز بهداشتی و صنعتی
6. برخی از صنایع حساس شیمیایی و الکترونیکی

تجهیزات هواساز هایژنیک

این هواساز دارای چند بخش است که هر یک از مسئولیت ویژه‌ای برخوردار هستند. از جمله این بخش‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• واحدهای اختلاط و اگزاست هوا
• رطوبت‌زن
•  رطوبت‌گیر
• صداگیر و لرزه‌گیر
• فن‌ها
• واحد بازیاب انرژی
• کویل‌های سرمایشی و گرمایشی
• فیلترهای هوا
• الکتروموتور
• محفظه ماورای‌بنفش

استانداردهای هواساز هایژنیک

دستگاه‌های هواساز هایژنیک باید طبق استانداردهای بین‌المللی طراحی و تولید شود. این استانداردها به این دلیل اهمیت دارند که برای کاربرد در محیط‌های بهداشتی همچون اتاق عمل بیمارستان‌ها همیشه باید بتواند هوایی یکنواخت، با دما و فشاری مناسب و خالی از هر آلودگی را به محیط منتقل کند. مهم‌ترین استانداردهای مورداستفاده در ساخت این هواساز در سطح بین‌المللی شامل موارد زیر است:

• استاندارد EN 1886
  این استاندارد ویژگی‌های عملکرد مکانیکی طراحی و تولید سیستم تهویه هوای مطبوع مرکزی و همین‌طور دستورالعمل‌های نصب و نگهداری هواساز را مشخص می‌کند.
• استاندارد VDI 3803
  این استاندارد اصول و شرایط فنی و ساختاری سیستم تهویه‌مطبوع مرکزی را مشخص می‌کند.
• استاندارد VDI 6022
  این استاندارد خصوصیات هایژنیک بودن یک هواساز را تعیین می‌کند.
• استاندارد EN 13053
  این استاندارد ضروریات سیستم‌ تهویه هوای غیرمسکونی، برای دبی هوا بالاتر از 250 مترمکعب بر ساعت را مشخص می‌کند.

کلام آخر

دستگاه هواساز هایژنیک یک دستگاه تهویه هوا مطبوع بهداشتی است که در مکان‌های مختلفی همچون بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، صنایع داروسازی و الکترونیکی و… استفاده می‌شود. این هواساز دارای تجهیزات و بخش‌های گوناگونی با کاربردهای مخصوص است و برای محیط‌هایی که نیاز به پاکسازی هوایی و تهویه مکرر هوا دارند پیشنهاد می‌شود.